Tamar Valkenier: vrij leven als avonturier

Onlangs had ik een heel leuk gesprek met Tamar Valkenier. Een Nederlandse vrouw die met weinig middelen een vrij en avontuurlijk leven leeft.

Haar naam kwam ik tegen in het nieuwste boek van Miriam Lancewood, die een paar jaar geleden te gast was hier op FOB. Miriam schrijft in dat boek onder andere over de avontuurlijke expeditie die ze samen met Tamar gemaakt heeft.

Hun manier van leven vind ik inspirerend en een mooi voorbeeld van hoe je ook met relatief weinig geld al een financieel onafhankelijk leven kunt leiden. Ik vind het dan ook heel leuk dat Tamar hier nu te gast is.

Tamar Valkenier

Kun je iets over jezelf vertellen?

Ik was cum laude afgestudeerd als criminoloog en psycholoog en was recherchepsycholoog bij de Nationale Politie. En daar genoot ik ontzettend van. Maar ik dacht: er is meer. Het is vooral mijn nieuwsgierigheid die me drijft.

Hoe leven de Indianen, hoe is het om een band op te bouwen met een kameel, hoe is het om het koud te hebben en om honger te hebben? Ik ben nieuwsgierig om wakker te blijven. Ik ben misschien het tegenovergestelde van bang om in slaap te sukkelen. Zoals het hebben van al 6 jaar dezelfde baan en dezelfde vrienden.

Ik heb het nu allemaal gemaakt. Met een droombaan, een mooi huis en mooie vakanties. Ik was heel erg benieuwd naar wat er zou gaan gebeuren wanneer ik dat allemaal los zou laten. Heb ik voor al deze dingen wel echt zelf gekozen of ben ik er soort van in gerold? Is het de maatschappij die me daartoe heeft gebracht? Of mijn ouders?

Ik dacht: ik ga het allemaal loslaten en pas dan realiseer ik me hoeveel waarde het allemaal heeft. Hoe belangrijk vind ik het om carrière te maken? Hoe belangrijk vind ik het om een dak boven mijn hoofd te hebben? Om in de stad te wonen? Om überhaupt in Nederland te zijn?

Wat vind ik nou echt waarde hebben en welke prijs ben ik bereid daarvoor te betalen? Dat was voor mij de grote eyeopener.

Toen ik werkte kwam er elke maand geld binnen. En dan dacht ik: wat ga ik daar nou eens allemaal voor leuke dingen mee doen? En nu denk ik: ja, ho effe.

Ik wil bijvoorbeeld een paard kopen in Ijsland. Dat kost zoveel geld. Daar moet ik zoveel voor werken. Vind ik dat het waard? En omdat die vraag nu omgedraaid is betekent dat dat ik automatisch niet meer zo vaak uit eten ga in een restaurant of een hotelkamer boek of zo. Want dat vind ik het helemaal niet waard, de tijd die je daarvoor moet werken.

Er blijkt ineens zo verschrikkelijk veel mogelijk. Daar ben ik vooral nog steeds verbaasd over. Veel mensen sparen jaren voor een vakantie als dit: even Ijsland doorsteken.

En ik doe dat gewoon even tussendoor. En daarom heet mijn boek ook Fulltime avonturier. Ik ga niet af en toe op vakantie of expeditie, dit is een levensstijl geworden. En die is gewoon veel goedkoper dan een normaal leven. Dan in een huis wonen, een baan hebben.

Eigenlijk is een baan hebben verschrikkelijk duur. Dan moet je ergens wonen. En dan moet je huur of hypotheek betalen. Je hebt waarschijnlijk iets van vervoer nodig, een auto, een treinabonnement of zo. En je zult wat nette kleren moeten aanschaffen. Of een telefoonabonnement moeten hebben zodat je altijd bereikbaar bent. En omdat je aan het werk bent heb je bijvoorbeeld geen tijd om te gaan wildplukken of op andere manieren je inkomsten te verzamelen. Als ik dat zou willen, dan kan ik dat helemaal niet betalen.

Het hebben van een baan is een hele dure levensstijl Share on X

Ik dacht een jaartje eruit te gaan. Maar door die levensstijl aan te nemen ben ik nu al 7 jaar bezig. En ik denk niet dat het nog gaat veranderen.

Ben je door de angst die je vroeger had misschien aan de andere kant van het spectrum gaan zitten en extra avontuurlijk ingesteld?

Goede vraag. Ik vraag me ook altijd af; wat als ik geen ziekelijke angsten had gekend? Had ik dan ook dit gedaan? Het heeft me er wel erg toe gedreven om die angsten te overwinnen. Zo van “ja maar hallo, dáár laat ik me niet door tegenhouden”.

Ik heb heel erg geluk gehad met een vader die me daar altijd heel erg in heeft gesteund. Die zegt: met angst gaat het ook. Het is ook kwestie van realiseren: wat wil ik, wat maakt mij nou gelukkig?

Vond je het eng om bepaalde financiële zekerheden los te laten toen je de keuze maakte om met een blanco blad te beginnen?

Jazeker, dat was doodeng. Dat is een lang proces geweest van wikken en wegen. Rationeel kwam ik daar ook niet uit.

Ik dacht rationeel dat dit een heel slecht idee was. Maar emotioneel voelde het: ik moet dit gewoon doen. Ik moet het proberen.

En achteraf is het makkelijk om te zeggen: ga er gewoon lekker een tijdje uit en je kunt altijd wel weer terug. Maar toen ik dat deed voelde dat niet zo. Ik dacht: ik geef alles op en het is voor altijd en voorgoed voorbij.

Het is een hele grote stap en dat hoor je ook vaak van mensen die voor eerst hun baan opzeggen. Dat is het allermoeilijkst, maar daarna wordt het steeds makkelijker. Dan kun je veel relaxter in het leven staan. Zo van: ik probeer gewoon wat en als het niks is dan verander ik het gewoon weer.

Wat ik heel leuk vind om te zien nu is dat ik me de afgelopen jaren zo verschrikkelijk heb ontwikkeld op heel veel verschillende vlakken waardoor ik denk dat mijn baankansen veel groter zijn geworden. Ik was psycholoog en criminoloog. En ik was kok. Dat was al een hele goeie combi, daar kun je altijd mee aan het werk.

Maar ik ben nu ook ineens wildernisgids, survivalinstructeur, best-selling auteur. Zo gaan nu heel veel deuren open. Doordat ik dit leven nu leidt komen mensen naar mij toe. In ruil voor blogs krijg ik opeens allemaal spullen, donsjassen, rugtassen. Er komt vanalles op me af waar ik helemaal nooit mee bezig ben geweest.

Ik ben echt nooit op zoek naar geld en dat vind ik echt heel erg leuk. Komt gewoon vanzelf. Als ik me laat leiden door mijn passies en mijn intenties, de dingen die ik mooi vind om te doen, en dat deel ik ook graag, dat er dan ineens ook betaalde klussen op me afkomen.

Vorig jaar werd ik gevraagd door de NKBV (Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging) om een lezing te verzorgen net als het jaar daarvoor. Dat doe ik gewoon gratis, vind ik leuk om een praatje te houden. En na afloop zeiden ze: Tamar, het is zo goed ontvangen, online hebben duizenden mensen jouw lezing bekeken, we willen je daarvoor betalen. Hier heb je €500.

En dat soort dingen gebeuren best wel vaak. Ik heb artikelen in National Geographic waar ik aan meewerk. En dan zegt National Geographic opeens dat ze me gaan betalen, ondanks dat dat niet de afspraak was en ik er niet om gevraagd heb.

Soms gids ik mensen en dan vraag ik onkostenvergoeding, en dan doen ze er wat bovenop omdat ze vinden dat ik het goed gedaan heb. Ik experimenteer daar ik ook mee. Kun je dingen doen op basis van vrijwilligheid? En omdat mijn kosten zo laag zijn komt er genoeg binnen om een prima leven mee te leiden. Die dynamiek is zoveel prettiger. En wat je opbouwt is sociaal kapitaal. Dat is geen geld maar ook heel waardevol.

Wie zou je graag eens ontmoeten en waarom?

Ik zou moeder Theresa nog wel eens willen ontmoeten om te vragen hoe zij de juiste balans tussen leven voor de ander en voor jezelf ziet en die bewaakt.

Als je zoals jij leeft heb je heel weinig middelen nodig om van te leven. Je bent dus snel “financieel onafhankelijk”. Hoeveel kosten heb je per maand? Hoeveel inkomsten heb je per maand?

Mijn inkomsten wisselen erg sterk. De ene maand komt er heel veel binnen, de andere maand niets.

De eerste twee jaar waarin ik fietste, sliep in een tent en steeds meer uit de natuur ging eten kwam er niets binnen. Toen leefde ik van €2.000 per jaar.

Tegenwoordig komt er iets meer binnen door sponsorcontracten en dergelijke. Maar dat geef ik ook weer uit. Mijn expedities zijn duurder. Maar als deals niet op mijn pad komen, dan pas ik mijn plannen aan en doe ik iets dat goedkoper is.

Daarnaast doe ik heel veel aan ruilhandel. Ik doe vrijwillig iets en krijg er bijvoorbeeld eten of vervoer voor terug. Ik heb bijvoorbeeld nog bijna nooit een eigen vliegticket betaald. De gasten die wilden dat ik deze zomer zou komen helpen in Ijsland hebben me hierheen gevlogen. Toen heb ik een beetje voor ze gewerkt. En dan blijf ik dus gewoon hier totdat iemand anders me weer ergens anders wil hebben. Ik leef dus heel opportunistisch.

Waar ik mijn geld aan uitgeef is een Nederlandse zorgverzekering en een reisverzekering. Daar heb ik echt de vruchten van geplukt. Ik ben vorig jaar geopereerd in Australië. En ik heb een keer mijn enkel gebroken in Mongolië. Dan ben ik wel heel, heel blij dat ik gewoon in Nederland woon en dat het goed geregeld is. Dat ik teruggevolgen word en hier behandeld word.

Wat zijn spullen die je echt nodig hebt wanneer je als fulltime avonturier leeft?

Ik zorg dat ik eigen onderdak heb. Of dat nou een bivakzak, een tarpje of een tent is, dat maakt me niet uit.

Ook wil ik in eigen eten kunnen voorzien. Het kan zo simpel zijn als een firesteel, dat ik weet hoe ik vuur maak. En een pannetje en een lepel.

Daarnaast wil ik water kunnen filteren of koken.

Dat zijn de minimale voorwaarden om vrij te kunnen zijn, van niemand afhankelijk.

Dan kun je kiezen of je op een uitnodiging ingaat wanneer die komt. Daarbij let ik erop dat het in balans is wat ik krijg en wat ik te bieden heb. Mijn verhaal kan soms genoeg zijn. Of uitleg over survival skills.

Maar bijvoorbeeld bij de nomaden ga ik altijd helpen afwassen, geiten melken, met de kinderen spelen. Het minste dat je kunt doen is je tijd en aandacht geven. En soms is het gewoon een belediging als geld of spullen geeft. Dat moet je aanvoelen en is een lastige dynamiek.

Wat waren je drijfveren om zo te gaan leven?

Ik rende niet ergens van weg zoals sommigen doen, maar juist ergens naartoe. Ik had het onwijs naar mijn zin. Het was echt mijn droombaan. Ik vond het superleuk, maar het was gewoon teveel. En dat proef ik bij veel mensen met een baan. Het is teveel, het neemt je leven over. Dan is er geen ruimte meer over voor andere dingen die je ook leuk vindt.

Ik vind het nu een heel prettige staat van zijn dat ik niet weet wat er gaat komen. Dat alles nog mogelijk is en open is. Ik kreeg het heel benauwd van het idee dat ik al wist wat ik de rest van mijn leven zou gaan verdienen, wanneer ik met lang verlof mag. Sommigen vinden de zekerheid heerlijk, ik hou van de onzekerheid.

Wat doe je nu anders zodra je opnieuw opnieuw op avontuur gaat dan in het begin?

Ik sta er vooral anders in. Nu ik al zoveel heb meegemaakt, al zo vaak mezelf ben tegengekomen en al zoveel obstakels heb overwonnen sta ik er relaxter in. Daardoor weet ik weet veel beter wat ik kan, wat ik niet kan, wat ik goed voor moet bereiden, waar ik hulp bij moet vragen. Ik laat me niet meer zo snel uit het veld slaan en dat heeft dus ook heel veel angst weggenomen.

Tegenwoordig gebruik ik de “vistechniek’. Bij mijn trekking van oost naar west door Ijsland nu heb ik allemaal lijntjes uitgegooid. Ik iedereen gebeld die iets van de binnenlanden weet, op Facebookgroepen oproepjes gedaan, heel veel gaan vissen naar informatie. In het begin had ik veel meer het idee dat ik het allemaal zelf moest doen en vond ik het heel moeilijk om hulp te vragen.

Wat zijn landen of gebieden welke zich met name lenen voor jouw manier van leven?

Mijn bestaan is nomadisch. Nederland is wel ingewikkeld, want Nederland is gewoon een beetje vol. Het zijn vooral de landen waar je ergens in de bosjes kunt slapen.

Maar ook in Nederland heb ik, op weg naar Frankrijk, langs de kust gefietst en elke nacht op het strand geslapen. Elke avond zonsondergangen gezien, mosselen en oesters geraapt. En ik heb in Nederland de afgelopen 3 maanden rondgetrokken met een kameel.

Ik heb letterlijk honderden uitnodigingen gehad. Iedereen vond het zo leuk. “Kom je alsjeblieft ook bij ons slapen”. Dus toen gingen alle deuren open. Dat vond ik ook heel bijzonder. Je hoeft maar een kameel te kopen en alle deuren gaan open.

Het kan in principe overal, maar het vraagt in een land als Nederland wel wat meer logistieke planning dan in een land met veel wildernis.

Zijn er elementen uit je vroegere leven die je wel eens mist?

Wasmachines, elektrische tandenborstels, het kunnen spelen in een bandje, jiu jitsu kunnen trainen… Ik was bang dat ik mijn vrienden en familie kwijt zou raken, maar dat is eigenlijk helemaal niet gebeurd. Het tegenovergestelde is gebeurd. De kwantiteit dat we elkaar spreken is minder geworden, maar de kwaliteit is heel erg vooruit gegaan.

Alles heeft zijn voors en tegens. Wat ervaar jij als de grootste voor- en nadelen van jouw manier van leven?

Dingen langdurig in groepsverband heb ik helemaal niet meer, alles is tijdelijk. Mijn hart is altijd verscheurd, het ligt in Mongolië, in Nederland, in Italië, hier in Ijsland, enzovoorts. Ik moet constant afscheid nemen. Dat is de prijs die ik betaal.

Financiële onafhankelijkheid

Beschouw jij jezelf als financieel onafhankelijk?

Tot op zekere hoogte. Zolang ik gezond ben: ja, dan pas ik overal een mouw aan. Maar ik kan niet voor mezelf zorgen als ik ziek word. De mazzel is natuurlijk dat we uit Nederland komen. Daar kun je met bijstand een heel eind komen. Ik heb veel sociaal kapitaal, vrienden waar ik terecht kan, familie die voor me zal zorgen. Maar ik heb geen spaarpot, er staat geen geld op de rekening.

Het zou er natuurlijk ook vanaf hangen hoe ziek ik word. Ik zou bijvoorbeeld ook met schrijven mijn brood kunnen verdienen. Veel zorgen maak ik me hier niet over. Ik denk dat ik wel een weg vind.

Het voelt wel als onafhankelijk.

Veel mensen sparen voor de oude dag, bijvoorbeeld in de vorm van pensioen opbouwen. Bereid jij je wat dat betreft op je oude dag voor en zo ja, hoe?

Ik vraag me af, is het echt zo dat je pensioen moet opbouwen en dergelijke? Door mijn manier van leven ben ik supergezond, wordt mijn CV alleen maar langer en mijn  ontwikkel ik meer kwaliteiten. Heb ik echt pensioen nodig of kan ik gewoon zo oud worden?

Het is uiteindelijk de vraag: hoeveel risico wil je nemen? Onafhankelijk zijn betekent voor de een 3 miljoen euro op de rekening en voor de ander €300.

Ten slotte

Zijn er websites of boeken, naast je eigen boek, welke je zou kunnen aanbevelen als iemand meer over jouw manier van leven wil lezen?

Ik ben gek op het boek Siddhartha van Herman Hesse. Het gaat over de Boeddha die in de leer gaat bij allerlei mensen  tegen wie hij opkijkt. Hij leert daar heel veel van, maar komt er uiteindelijk achter dat alleen zijn eigen waarheid de echte waarheid is. Er zijn heel veel leermeesters waar je heel veel van kunt opsteken, maar uiteindelijk moet je zelf kijken of het voor jou ook waar is en werkt.

Into the Wild (Nederlandse versie: De wildernis in) vond ik ook inspirerend. Hij speelde net als ik met de vraag “is dit het dan?”.

Walden lijkt me vanzelfsprekend.

Wat zou een goede eerste stap zijn voor mensen die aan de slag willen om een leven als dat van jou te realiseren?

Ik zeg meestal tegen mensen: ga stap voor de stap te werk, begin met een eerste stap. Maar wat ik in de praktijk altijd doe is volledig in het diepe springen, want anders durf ik het niet en kan ik het niet. Dan maar alles opgeven en jezelf dwingen om daar dus iets mee te doen. Maar om mee te beginnen: ontspullen vind ik altijd wel een heel leerzame. Dan merk je al hoe weinig je nodig hebt.

Er zijn heel veel manieren om leuke dingen  te doen die geen geld kosten. Daar kun je ook mee experimenteren. In plaats van een biertje op een terras neem ik vrienden mee naar de duinen en maak een vuurtje. Ik zet een kop dennennaalden thee. Misschien nog wel gezelliger dan dat terras en het kost niets.

Waar ga je voor je volgende avontuur naartoe?

Ik ga in mijn eentje op expeditie door Ijsland, waar ik al ongeveer 5 weken ben. Er zijn heel veel gletsjerspleten waar ik in af wil dalen, ijsgrotten die ik wil bekijken en paarden die ik wil berijden. Geen idee, ik ga lekker Ijsland leren kennen. Ik moet er niet aan denken om op vakantie te gaan. Om ergens 1 of 2 weken naar toe te gaan en daar dan alles te willen zien. Ik vind het leuk dat ik de tijd heb om echt een land te leren kennen.

Een vriendin vroeg me of ik kon helpen met het begeleiden van tocht. Ik heb een paar weken gegidst. Maar nu ben ik voedselpakketten aan het maken die opgestuurd moeten worden naar allerlei locaties. En dan over een paar dagen ga ik van start met mijn doorsteek van de oostkust naar de westkust van Ijsland. Iets van 1.000km door de binnenlanden. Dat is wel groots. Het is al laat in het seizoen, dus veel hutten zullen dicht zijn, de rangers zijn verdwenen, de binnenlandse wegen zijn gesloten.

Je moet geen last van FOMO hebben, gewoon lekker genieten. Hoe hebben mensen in godsnaam tijd om te werken? Ik heb het hartstikke druk.